Ζεμενό Κορινθίας: Τοπική Ιστορία

ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Θρασύβουλος Σκίπης

ΖEMENO

Ενας άγριος αλλά και έφορος τόπος , με απέραντο και εξαιρετικά γραφικό ορίζοντα, πευκόφυτος , ( ή …. ότι απέμεινε από τις πρόσφατες συνεχείς πυρκαϊές) , που τον τριγυρίζουν πολύ έντονα γεωλογικά
“ χαλάσματα ” !

Από υψόμετρο 600 μέτρων ελέγχει ολόκληρο τον Κορινθιακό κόλπο , που βρίσκεται στα πόδια του , εκεί όπου κολυμπούν οι Αλκυονίδες νήσοι (γνωστές φίλες του Εγκέλαδου). Απέναντι , στην Ρούμελη οι Κένταυροι του Κιθαιρώνα τον χαιρετούν , τον γαληνεουν οι Μούσες του Ελικώνα και τον προστατεύει ο Θρασύβουλος Σκίπης επιβλητικός όγκος του Παρνασσού !!

Αυτό , το μοναδικό μπαλκόνι της Κορινθίας , κατοικήθηκε από τα αρχαία χρόνια . Ο οικισμός ονομαζόταν , (κατά τον Παυσανία) , Δειραί . Τα ίχνη του οικισμού εντοπίζονται στην περιοχή « Κιάφες » όπου δεσπόζει ο μικρός λόφος « πάνω Τούρλα » στην κορυφή του οποίου διακρίνει κανείς βάση , από συμμετρικούς λαξεμένους λίθους , αρχαίου κτίσματος . ( Ναός ή φρυκτωρία ? ) .

Ο οικισμός ήταν προκεχωρημένο φυλάκειο του βασιλείου της Σικυώνος . Από το φυσικό οχυρό « Τσούκα » , ελεγχόταν η δράση του γειτονικού , αντίπαλου βασιλείου της Πελλήνης . Προ ετών στον χώρο αυτό βρέθηκε χάλκινο αγαλματίδιο , μεγάλης αξίας , που παριστάνει τον κεραύνιο Δία και σήμερα εκτίθεται στο μουσείο της αρχαίας Κορίνθου , φωτογραφία του οποίου θα αναρτηθεί στο παρόν , άμα τη κτήση !

Πάνω στο οχυρό αυτό διακρίνει κανείς ίχνη κτισμάτων και μεγα-λιθικές οχυρωματικές ενισχύσεις στα αδύνατα σημεία του .

Τα χαλαρά εδάφη και οι μεγάλοι σεισμοί , ( μ.Χ καταγεγραμμένοι 365, 375, 521, 543, 551…) , άφησαν ελάχιστα ίχνη της παλιάς ανθρώπινης δράσης στον χώρο.

Η πληροφορία πως κάποιος παλιός σταυρός που φυλάσσεται στο Βυζαντινό & Χριστιανικό μουσείο Αθηνών και έχει σχέση με το Ζεμενό , με οδήγησε εκεί όπου με αριθμό πρωτ. : 3614/35-7-01 με πληροφορεί η Διοίκηση του Μουσείου πως :« πρόκειται για σταυρό – λειψανοθήκη που παρεδόθη στο μουσείο στις 24-2-1932 από τον Αρχιμανδρίτη Ιωάννη Προκόπιο , Ιεροκήρυκα Κορινθίας , ο οποίος δήλωσε ότι προέρχεται από τον χώρο του Ζεμενού Κορινθίας » Ζήτησα και μου εδόθη πιστοποιημένο χάλκινο αντίγραφο .

Κατά τους μεσο-βυζαντινούς χρόνους η εκτεταμένη αραίωση του πληθυσμού της Πελοποννήσου από επιδημία πανούκλας ανάγκασε τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Β΄ να εγκαταστήσει Σλάβους στην περιοχή οι οποίοι σύντομα ενσωματώθηκαν στον ντόπιο πληθυσμό , ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό και άφησαν πίσω τους μόνο Σλάβικα τοπωνύμια όπως αναφέρει ο Βυζαντινολόγος Καθηγητής Δ. Ζακυνθινός , ο οποίος έχει την άποψη πως το όνομα του σύγχρονου οικισμού «Ζε-μενό» είναι Σλάβικο Σημαίνει δε : χειμαδιό ή έφορο τόπο . (Είναι γνωστό ότι στα παρελθόντα χρόνια η κτηματική περιουσία των Ζεμενιτών εκτεινόταν μέχρι το κύμα του Κορινθιακού κόλπου) . Η ονομασία αυτή συναντάται και σε άλλα μέρη της Ελλάδας όπως και εκτός αυτής , (π.χ. Σερβία , Σλοβενία ) .

Επισκοπή Ζεμενού

Στα μεσο-βυζαντινά χρόνια όλες οι παραλιακές πόλεις της εποχής , ήσαν ευάλωτες στις επιδρομές των Αράβων , Αβάρων πειρατών , Σαρα-κηνών πειρατών κ.λ.π..

Για να προστατευτούν οι κάτοικοι μετακόμισαν σε εγγύς της παρα-λίας οχυρές τοποθεσίες όπου και εγκαταστάθηκαν . Τότε άρχισε να ακμάζει το Ζεμενό . Ο ιστορικός Μ. Κορδώσης γράφει : « στην μέση και ύστερη Βυζαντινή περίοδο δεν υπήρχαν σημαντικοί παραθαλάσσιοι οικισμοί…» Στον βίο του Οσίου Λουκά ο οποίος μόνασε στο Ζεμενό (926 έως 937) , διαβάζουμε ότι : « Ο την των λιμένων επιμέλεια επιτετραμένος , εμπόδισε τον Αγιο να φύγει με πλοιάριο από την παραλία του Ζεμενού ….» ( Κρέμου Φυσικά σελ. 40 ).

Το Ζεμενό μνημονεύεται επίσης και από τον Άραβα γεωγράφο Edrisl .
Για πρώτη φορά η Επισκοπή Ζεμενού μνημονεύεται στο τακτικό , (= επίσημο ημερολόγιο) , του Αυτοκράτορα Λέοντος του Σοφού .
Στην τότε Μητρόπολη της Κορίνθου , ( αρχές του 8ου αιώνα) , υπάγονταν οι Επισκοπές : Δαμαλά , Αργους , Μονεμβασίας , Κεφαληνίας , Ζακύνθου , Ζεμενού και Μάνης . Αργότερα αναφέρεται και στα τακτικά των Κομνηνών , των Αγγέλων , κ.α.
Τον 13ο αιώνα , (Φραγκοκρατία) , η Επισκοπή Ζεμενού υπάγεται στην Μητρόπολη Μονεμβασίας . Επιστρέφει δε αργότερα στην Μητρό-πολη Κορίνθου .
Το 1402 γίνεται μεγάλος καταστροφικός σεισμός στην περιοχή . Τότε κατεστράφη ο Επισκοπικός Ναός της Αγίας Τριάδος (?) , στο Ζεμενό και έκτοτε εμφανίζεται στα Εκκλησιαστικά κείμενα με την σύνθετη ονομασία : Επισκοπή Ζεμενού – Ταρσού .

Ενας επώνυμος παλιός Ζεμενίτης …

Στα οικονομικά βιβλία της Ελληνικής Αδελφότητας της Βενετίας , (1536-1576) , αναφέρεται πρόσωπο με το όνομα Nicolo που κατάγονταν από το Ζεμενό ως ιδιοκτήτης πλοίου … ( Μ. Κορδώσης : Συμβολή στην Ιστορία της Κορίνθου στους μέσους χρόνους ). Επίσης το Ζεμενό το συναντάμε και στον κατάλογο : Alberghetti (Notizuia) , σελ. 118 .

Το Ζεμενό στους νεότερους χρόνους .

Στους χρόνους της Τουρκοκρατίας το Ζεμενό παρακμάζει . Τότε τα Τρίκαλα αναπτύσσονται σαν οικονομικό και πνευματικό κέντρο της περιοχής . Στην απογραφή του 1700 το Ζεμενό φέρεται ως κατοικούμενο μόνο από 16 οικογένειες .
Η Επανάσταση του 1821 βρίσκει το Ζεμενό να έχει λίγους κατοί-κους , στην πλειοψηφία τους Αρβανίτες . ( Εγκαταστάθηκαν στην περιο-χή από τον Αυτοκράτορα Παλαιολόγο , με τις οικογένειές τους , ως μι-σθοφόροι πολεμιστές κατά των πειρατών ) . Η προσφορά τους όμως στον απελευθερωτικό αγώνα υπήρξε πολύ σημαντική .
Το 1830 στο νεοϊδρυθέν Κράτος εμφανίζεται το Ζεμενό να δια-θέτει μητρώο αρρένων . Ως πρώτο καταγεγραμμένο αγόρι αναφέρεται ο Ιωάννης Σκίπης του Δημητρίου και της Τρισεύγενης .
Στην Ιστορία αναφέρονται ως πεσόντες για την Πατρίδα οι : Γεωρ. Σαλάτας (1917) , Π. Γκίνης (1918) , Χρ. Κολοβός . Β. Δέδες , Ι. Σαλάτας Κ. Ζαρρής και Κ. Σαλάτας (1922) . Στον πόλεμο του 40 οι : Γ. Σωτηρίου και Χρ. Χατούπης . Στην κατοχή οι : Π. Σκίπης , Δ. Γεωργίου . Από τους Γερμανούς δολοφονήθηκαν οι : Δ. Κορωνιώτης , Ν. Κορωνιώτης , Αρ. Κορωνιώτης , Ι. Κανέλλος , Κ. Χατούπης , Α. Γκίνης , Θ. Καμπάρδης και Γεωρ. Γκίνη .
Παλαιοί Ναοί , που υπάρχουν και σήμερα , είναι της Αγίας Κυρια-κής και της Μεταμόρφωσης Του Σωτήρος , στον περίβολο του οποίου αναμφίβολά , εδραζόταν η Επισκοπή Ζεμενού , αφού στον χώρο αυτόν έχουν βρεθεί πολλά σκαλιστά μάρμαρα που φυλάσσονται σε ειδικό χώρο στον νεόδμητο ναό του Οσίου Λουκά , κατά διαταγή της αρχαιολογικής Υπηρεσίας .

Ο ως άνω Χώρος έχει ανακηρυχθεί πρόσφατα αρχαιολογικός !

«Αγιαστούρα του Παπα-Γιάννη του Χώλεση , (Πεθερού του Τάση του Σκίπη)»

Ζεμενό και σταφίδα !

Στις πλαγιές της περιφέρειας Ζεμενού καλλιεργείται από την εποχή του Καποδίστρια η ονομαστή Κορινθιακή μαύρη σταφίδα .

Η πολύχρονη πείρα των Ζεμενιτών , η εργατικότητά τους , ο βορι-νός προσανατολισμός του ανάγλυφου του εδάφους , τα στραγγιχτά και πλούσια για την αμπελοκαλλιέργεια εδάφη , έχουν χαρίσει στο Ζεμενό εξέχον όνομα στις Ευρωπαϊκές και ντόπιες αγορές . Στην σύγχρονη εποχή καλλιεργείται η γνωστή βασίλισσα των επιτραπέζιων σταφυλιών σουλτανίνα ! [ Περισσότερα → sultanina.gr ]

Frederic Βoissonnas

Το 1903 , ο Ελβετός συγγραφέας - ιστορικός Daniel Baud Βovy , και o καλλιτέχνης φωτογράφος Fred Boissonnas , ήλθαν στην Ελλάδα « .. για να συλλέξουν εντυπώσεις και φωτογραφίες , από την χώρα του φωτός και του κάλλους….»!! όπως οι ίδιοι έλεγαν .

Αναφέρεται επίσης ότι επέλεξαν το Ζεμενό σαν το πιο χαρακτηριστικό Ελληνικό χωριό , μαγεμένοι από το έντονο φυσικό κάλλος του τοπίου και την απαράμιλλη φιλοξενία των Ζεμενιτών .

Φιλοξενήθηκαν στο χωριό μια εβδομάδα και αποθανάτισαν τα υπέροχα φυσικά τοπία και τους περήφανους κατοίκους του !

Δεν είναι τυχαίο πως η μόνη , (γνωστή) , πανοραμική φωτογραφεία της συλλογής του καλλιτέχνη αποθανατίζει την θέα από το χωριό του Κορινθιακού κόλπου και του όγκου της στερεάς Ελλάδας με τον επιβλητικό Παρνασσό !! Η φωτογραφία αυτή βρέθηκε σε Γαλλικό περιοδικό , τυπωμένη σε δισέλιδο , (η μόνη από την γνωστή συλλογή) , σε χαρτί αργύρου , εποχής 1900-1909 !! Εμφανίζεται στο παρόν σε δύο τμήματα λόγω μεγέθους .

Ακόμη το πλήθος των φωτογραφιών από το Ζεμενό και το ότι η μόνη γνωστή φωτογραφία στην οποία ποζάρει στον φακό του , ελήφθη στο Ζεμενό , όπου φαίνεται να γλεντά έξαλα με ντόπιους , μας δίνει το δικαίωμα να ισχυριστούμε πως είχε …. ξετρελαθεί με το χωριό μας !!

Πρόσφατα η συλλογή χαρακτηρίστηκε ως : Κινητό Εθνικό Μνημείο !!!

Ακολουθεί σειρά φωτογραφιών της συλλογής Boissonnas από το Ζεμενό !!